Makine Çevirisi ve İnsan Çevirisi

1990’larda gelişmeye başlayan makine çevirisi teknolojisi ile çeviri sektörü de değişmeye başladı. Bu değişimin sonucu olarak insan çevirisi ve makine çevirisi bir arada yaşamaya başladı. Fakat bu gelişmelere bakarak insan kaynaklı çevirinin öneminin azaldığını ve gelecekte yok olacağını söyleyemeyiz. Bir grafik tasarımcı, çalışma yükünün %30’unu başka bir grafik tasarımcının hatalarını düzeltmenin oluşturduğunu söyler. Biz insan çevirmenler için de durum aynıdır: çalışmalarımızın neredeyse üçte biri, makine çevirisi aracıyla yapılan çeviride hataları düzeltmektir.

Çoğu insan çeviriyi hızlı ve maliyetsiz bir şekilde çözülmesi gereken bir sorun olarak görmektedir. Makine çevirisi ise insanlara anında ve ücretsiz çeviri hizmeti sunar. Bu özelliği sayesinde makine çevirisi bütçesi olmayan şirketler için başvurulan ilk yoldur. Bu noktada ise akıllara gelen ilk soru makine çevirisinin şirketlerin istediği standartları karşılayıp karşılayamadığıdır.

Global alanda çalışan şirketler için çeviri büyük bir gerekliliktir. Bu nedenle de ihtiyaçları olan hizmeti hızlı ve ücretsiz bir şekilde öneren makine destekli çeviri birçok şirketin tercih ettiği bir yol haline gelmiştir.

Makine Çevirisi Nedir?

Makine Çevirisi (Machine Translation, MT), bir yazılım tarafından gerçekleştirilen bir çeviri işlemidir. Kullanıcıların hedef ve kaynak dilleri seçmelerine olanak sağlayan en basit çeviri şekli olarak da tanımlanabilir. Eğer kullanılan yazılım kendi kendine öğrenen YZ bileşenlerine sahipse bu sistem nöral makine çevirisi (neural machine translation) olarak adlandırılır.

Günümüzde insan kaynaklı yapılan çevirilerin makine çevirisine olan üstünlüğünü koruması sebebiyle makine çevirisi hala ilk tercih konumunda değildir. Profesyonel çeviri işleminin yadsınamaz bir uzmanlık gerektirmesi sebebiyle insanlar tarafından yapılan çeviri üstünlüğünü korumaya devam etmektedir. Günümüzde yapılan en iyi çeviriler profesyonel çevirmenlerin elinden geçmektedir.

Makine Çevirisi Eksiklikleri

Günümüzde birçok insanın aklından şu soru geçmektedir: Makineler, insan çevirmenlerinin yerini alacak mı? Durumu incelemek için bir örnek verelim. Bir bilgisayar çeviri asistanı Amerika Birleşik Devletleri’nin eski First Lady’si Laura Bush hakkında bir makaleyi otomatik olarak Fransızcaya çevirdi. Her ne kadar bilgisayar çevirmenleri belirli ifadeleri ve konuşma şekillerini ayırt edecek şekilde programlanmış olsalar da, makalede bulunan “Laura Bush” ifadesi her defasında “le buisson de Laura” olarak çevrildi. Dahası, “Bush” kelimesi makine tarafından soyad yerine bir nesne olarak algılandı ve kelimeyi “buisson” olarak çevirdi. Ne yazık ki bu kelime Fransız argosunda “vajina” anlamına geliyordu. Şimdi, bu örneğe bakarak makine çevirisinin insan çevirmenlerin yerini alıp almayacağına dair fikriniz nedir?

Otomatik makine çevirmenleri, insan çevirmenlerin sahip olduğu farkındalık ve iç görüye sahip olmadıkça, insan çevirisine olan ihtiyaç devam edecektir. İnsan çevirisi ile makine çevirisi arasındaki en büyük ayrım insanların sahip olduğu farkındalıktır.

İnsanlar Neden Makine Çevirisi Tercih Ediyor?

• Hız

Makine çevirisinin, insan çevirisine sağladığı en büyük üstünlük hız konusundadır. Birçok şirket çok miktarda içerik çevirisine ihtiyaç duyulduğunda makine çevirisinin hız avantajından faydalanmaktadır. Bununla birlikte, makine çevirisinin tercih edildiği durumlarda yaşanan en büyük dezavantaj, bilgisayar hedef dil ve kaynak dil konusunda anadil seviyesine sahip olmaması ile kaynaklanan doğruluk kaybıdır. Makine çevirisi ile yapılmış yazım ve dil bilgisi hataları ile dolu bir romanı okumaya çalıştığınızı hayal edin. Hayal etmek bile fazlasıyla korkutucu, değil mi?

• Tutarlılık

Makine çevirisinin insan yorumundan daha üstün bir kalite sağladığı durumlar da görülebilir. Bu durumlar ağırlıklı olarak, makine çevirisinin beklentileri aştığı yer olan ifade ve tarzdaki tutarlılığın korunmasını içerir. Fakat makine çevirisi kültürel nüanslara sahip bir metinde doğru kelimeleri seçmekte hala başarısız olup bağlam temelinde doğru olan seçeneğe karar verememektedir. Bu nokta ise insanların makinelerden üstün olduğu yerdir.

• Maliyet

Makine çevirisi üzerinden insan değerlendirmesi ile ilerlenmesi büyük projelerin maliyetlerinde önemli tasarruflar sağlamaktadır. İnsan kaynaklı yapılan çevirilerin maliyet açısından daha fazla ücret gerektirmesi göz önüne alındığında bilgisayar destekli makine çevirisi fiyatları genellikle çok daha ucuza mal olmaktadır.

Neden İnsan Çevirisi En İyi Seçeneğimizdir?

Sizce makine çevirisi insan çevirisinin doğruluğunu ve mükemmelliğini yakalayabilir mi? Cevap, kesin bir “HAYIR”. İnsan çevirisi, makine çevirisinin aksine sistematik bir süreç ve doğru alternatifleri seçme yeteneğine sahip olmayı gerektirmektedir

• Daha Yüksek Kalite

İyi bir çeviri ile vasat bir çeviriyi nasıl ayırt edersiniz? İyi bir çeviri kişiye doğal ve akıcı gelir. İnsan çevirisi hedef kitleye hitap etmek için yeniden yazılmış ve düzenlenmiş sözcük ve ifadelerle orijinal içeriğin sanatsal bir yorumunu yaratır. En önemlisi, içeriğin özü korunur ve bu ancak kültürel duyarlılıkların, yerel lehçelerin, tonların ve deyimsel ifadelerin farkında olunarak gerçekleştirilmesi mümkün bir çeviridir; bir makine için imkansızdır.

• Dil Uzmanlığı

Bir tercümanın sahip olduğu iki dildeki uzmanlığı, elindeki içeriği hedef kitlenin ihtiyaçlarına göre çevirmesine yardımcı olur. Her ne kadar MT insan çevirisinden daha ekonomik ve hızlı olsa da, belgenin tam bağlamını kavrayamamaktadır.

• Kültürel Duyarlılıklar

İçerik çevirisi yapan kişinin aklında tutmaları gereken bir diğer husus ise çeviri yapılan dillerin kültürel değerleridir. Her dil bulunduğu kültürün etkisi ile şekillenmektedir. Bu nedenle, profesyonel çeviri hizmeti veren kişinin kültürel norm ve değerlere hakim olması gerekmektedir. Birçok çevirmen kültürel normlar ve değerler hakkında bilgi sahibi olduğunu iddia etmektedir, ancak profesyonel tercüme ihtiyaçlarınız için uzman bir tercüme şirketi ile ilerlemek daha sağlıklı olacaktır. Profesyonel firmaların bünyesinde yer alan tercümanlar sahip oldukları teknik bilgiler sayesinde kültürel olarak hassas içeriklerin çevirisinde daha başarılıdır.

Farklar

Makine çevirisi

Google çeviri ile kısa bir metni anında çevirebilirsiniz. Bu çeviri yapay sinir ağları ile gerçekleştirilmektedir. Bu bir beyin değildir, yani bağlamı temel anlamı ile kavrayamaz, farklı anlamları yorumlayamaz ve iyi ya da kötü olarak metin kalitesini tanımlayamaz. Kısacası, birçok hata yapar.

Eğitimli bir makine çeviri motoruna erişiminiz varsa o zaman daha iyi sonuçlar alabilirsiniz. Bu makineler veri setleri oluşturmak için programlanmış kurallara dayanmaktadırlar. Çeviri bellekleri sayesinde eriştikleri istatistikleri kullanarak hangi seçeneği seçmeleri gerektiğine karar verebilirler.

İnsan Çevirisi

Şimdi bu olgunun artılarını ve eksilerini göz önüne alalım. Tercümanlar, sıfırdan öyküler ve makaleler yazan yazarlar veya gazetecilerle pek kıyaslanmasalar da belirli bir okuyucu kitlesine hitap eden kaynak metni şekillendirdikleri için kendi alanlarında uzman sayılmaktadırlar. Bu durumda, tercümanlar daha iyi kamu tüketimi için yazılı bir metni sürekli olarak biçimlendiren ve mükemmelleştiren editörler ile karşılaştırılabilirler.

Bir tercüman için tipik bir çalışma şekli: Tercümenin taslağını bitirdikten sonra, çalışmalarında düzeltme okumalarıyla tutarsızlıklar, yanlış anlaşılmalar, gaflar ve benzeri hatalar olup olmadığını kontrol eder. Daha sonra yaptığı düzeltmeleri değerlendirir ve çevirinin yapaylaştırdığı cümleleri gizler. Bunu yapabilmek, son ürünün bir çeviri hizmetinin sonucu gibi görünmemesine ve daha çok orijinal bir belge gibi görünmesine yardımcı olacaktır.

Peki, makine çevirisi mi yoksa insan çevirisi mi kazanıyor?

Makine çevirisi ile daha hızlı sonuç elde edilmesine rağmen elde edilen çıktı güvenilir değildir. Makine çevirisinden hız faktörü çıkarıldığında insan çevirisi yanında hiçbir avantajı kalmamaktadır.