Rana Maalouf
Çeviri kelimesi akıllara bilgisayar karşısına oturmuş, önündeki metni kelime kelime çeviren bir çevirmen imajı geliyor olabilir. Bu olgu artık eskimeye başlayarak yerini teknolojik ilerlemeler aracılığıyla çeviri yapan çevirmenlere bıraktı. Çeviri sektörü günümüzde makine öğrenimi ve yapay zeka ile destekleniyor. Bu alandaki harikulade gelişmeler artık süreçte elimize tahmin edebileceğimizden fazla seçenek sunuyor. Bunlardan görece en yeni kavramlardan biri de nöral makine çevirisi. Bu yazımızda, nöral makine çevirisiyle ilgili merak edilenleri açıklayacağız.
Makine öğreniminin temelinde istatiksel bir sistem yatar.
İstatistiksel makine öğrenimi, kestirim algoritmaları aracılığı ile bilgisayarlara metin çevirmeyi öğretir. Bu sürecin özünü ise tahmin yeteneği oluşturur. İki farklı dilde versiyonları olan bir metnin kalıp, dil bilgisi ve söz dizimi bakımından karşılaştırılması ve bütün verilerin önceden toplanmış metinlerle bir arada ele alınması sonucunda elde edilir. İstatistiksel makine öğrenimi; kelime, sözcük grubu, söz dizimi ve hiyerarşik sözcük grubu tabanlı gibi alt grupların analizi için kullanır.
Günümüzde istatistiksel makine öğrenimi, bireysel olarak yapıldığında oldukça zahmetli ve yorucu olacak bir işi otomatikleştirdiği için oldukça popüler bir konumdadır. Tek sıkıntılı nokta, veri elde edimi için her iki dilden de çok miktarda materyale ihtiyaç duyulmasıdır. İhtiyaç duyulan miktarda materyali bir araya getirmek zorluk çıkarabilir, yeterli materyalin bulunamaması ise çevirinin doğruluğunu olumsuz etkiler.
İstatistiksel makine öğreniminin kısıtlamalarına binaen yeni bir makine öğrenimi olan destekli makine çevirisi yöntemi geliştirildi.
Bu ileri seviye teknolojiye nöral makine çevirisi adı veriliyor.
Bu teknolojinin çeviri açısından istatistiksel modele göre çok daha gelişmiş ve isabetli olduğu biliniyor. Peki, nöral makine çevirisi nasıl çalışır ve hangi açılardan daha iyidir? İstatistiksel model ve nöral makine çevirisi arasındaki en büyük fark nöral yöntemin temelinde sadece kalıpların değil, insan beyninin işlevlerinin kopyalanması vardır. Bu da çeşitli kaynaklara sahip içeriğin sonuç elde edilmeden önce değerlendirilmesine izin verir. Bu yöntem derin öğrenme tarafından desteklenir ve temelleri kalıplara dayalı olmayan ve mevcut istatistiksel modelleri (dilsel kuralları işleyen algoritmalar) baz alan çeviri teknikleri üretmektedir. Verdiği sonuç ise çok daha kalitelidir.
Aynı zamanda nöral makine çevirisi hızlı sonuç vermesi açısından da fazlasıyla yararlıdır. Bu teknoloji artık Google Translate sayesinde günlük işlerde sık sık kullanılıyor. Birçok sektörde çeşitli metinlerin çevirisini sağlayabilmekle birlikte, popülerliği sayesinde engin miktarlarda veriyi bir araya getirebiliyor. Sürekli gelişen ve genişleyen bir çeviri kalitesi ile Google tercüme işlerimizde her zaman bize yardım etmeye devam ediyor.
Nöral makine çevirisinin bir adım ilerisi: dikkat tabanlı nöral makine çevirisi.
Dikkat tabanlı makine çevirisi, nöral makine çevirisi performansını kuvvetlendirmek üzere üretilmiştir. Bunu çeviri esnasında cümlenin ikincil dizilerine odaklanarak gerçekleştirir. Bu işlem sayesinde çevirinin kalitesi ve doğruluk oranı da artar. Sadece tek bir kelimeye odaklanmak yerine kelimenin oluşumuna ve kaynağına bakarak dil bilgisi, imla, fiil çekimi gibi unsurlardan kalıplar tanımaya çalışır.
Makine öğrenimi tabanlı çeviri alanında atılmış başka bir adım ise açık kaynaklı nöral makine çevirisi.
Bu sistem, doğruluk oranını ve metin okunabilirliğini artırmak üzere tasarlanmıştır. Bunu, metin üretimi, etiketleme, özetleme, resimden metne ve konuşmadan metne gibi ek görev ve özelliklere izin veren dahili genişletmeler aracılığı ile gerçekleştirir. Bu teknoloji harikası, neredeyse kusursuz denilebilecek kalitede tercümelerin yapılabilmesine olanak sağlar. Sadece metin çevirisi ile kısıtlı olmamakla birlikte, kullanıcıya sunduğu ek özellikler sayesinde çeviri ihtiyacı ne olursa olsun işlevsellik sağlar.
Sonuç:
Nöral makine çevirisi kullanıcılarına gerçekten etkileyici imkânlar sunuyor ve sürekli gelişerek günlük hayatta birçok sorunumuzu çözmemize yardımcı oluyor.
